De zeven levens van Oscar Benton – 71 jaar blues en 1 evergreen
Auteur: Peter Bruyn
Genre: muziekgeschiedenis
Uitvoering: gebrocheerd in omslag met flappen, 240 blz., met o.a. discografie en namenregister, geïllustreerd
Uitgeverij: In de Knipscheer, Haarlem
ISBN 978-94-93214-13-2 NUR 662 / Eerste uitgave maart 2021
Tekst: Fons Delemarre
Dinsdag 23 februari 2021, 22.35 uur, is op NPO 2 de documentaire ‘Oscar Benton – I’m Back’ te zien. De 2Doc is gemaakt door Roel en Mees van Dalen.
De zeven levens van Oscar Benton
Na meer dan een halve eeuw muziek, drank en vrouwen is bluesmuzikant Oscar Benton (1949-2020) op 8 november vorig jaar toch overleden. ‘Toch’, omdat Bentons biografie terecht de titel draagt ‘De zeven levens van Oscar Benton; 71 jaar blues en 1 evergeen’. Het boek, uitgegeven door de Haarlemse uitgeverij In de Knipscheer, is van de hand van schrijver/journalist Peter Bruyn. Bruyn heeft met tientallen mensen gesproken uit de regelmatig wisselende grote kring mensen die Benton zijn altijd om zich heen had. Mensen die hem hielpen, beschermden, verzorgden en op zijn huid zaten. Een schier eindeloze reeks trekt voorbij in het boek: muzikanten, managers, vrouwen en veel -in meer of mindere mate onduidelijke- contacten waarmee van alles geregeld moest en kon worden. Het doel dat Benton (geboren als Ferdinand van Eis) voor ogen had was klip en klaar: Roem, Bekendheid, Fame&Fortune, daar was het hem om te doen. Dat daarbij soms mensen overboord vielen en vervangen werden door anderen, was onvermijdelijk. Toch ontstaat bij lezing van de biografie niet het beeld van een meedogenloze streber die over lijken ging. Bruyn schildert het beeld van een breeduit pratende, innemende charmeur met een alom erkend gevoel voor humor en een grote verbeeldingskracht. Die verbeeldingskracht, zo u wilt: ‘eigen wereld’, omschrijft Bruyn met mededogen als ‘Bentoniaanse waarheid en fantasie’. De kwalificaties met betrekking tot de kronkelige levenswandel van Benton en het oordeel daarover laat Bruyn op journalistiek correcte wijze aan anderen over.
(Bensonhurst) Blues en andere muziek
Bentons leven draait vrijwel vanaf het begin om muziek, bluesmuziek, wel te verstaan. Hij wint met de Oscar Benton Blues Band het Loosdrecht Jazz Concours (augustus 1968). Als hij wanhopig op zoek gaat naar meer succes, verloochent hij zijn eerste muzikale liefde -de blues- net zo makkelijk. Toch komt hij na een aantal meer of minder geslaagde commerciële omzwervingen steeds weer terug bij de oerkracht van de muziek waar het bij hem allemaal mee begon: de blues. Zijn eigen versie daarvan noemt hij ‘City-blues, Chicago style’.
Peter Bruyn beschrijft op boeiende wijze dat niets, maar dan ook niets, Benton in de weg kon staan bij het in handen krijgen van zijn Heilige Graal: beroemdheid. Muzikale (zij)paden worden net zo makkelijk ingeslagen als verlaten. Commerciële top-40 flirts met zangeres Monica, werken als achtergrondzanger bij optredens van Jack Jersey in feesttenten en op dorpsfeesten, alles moest en zou de weg effenen op het glibberige pad naar succes. Met twee beeldschone zangeressen en een orkesttape langs discotheken en nachtclubs? Ook geen probleem. Soms was er tegelijkertijd ruimte voor een bluesband. In zeer vaak veranderende samenstellingen, natuurlijk.
Het totaal onverwachte internationale succes van de single Bensonhurst Blues (18 december 1981 in Frankrijk nummer 1, gouden plaat voor meer dan 500.000 verkochte exemplaren) zorgt voor het bereiken van het nagestreefde doel: beroemdheid. Benton zal het nummer zijn verdere leven blijven koesteren, ook als hij uiteindelijk weer teruggaat naar die ene muziek waar het allemaal mee begon: de blues.
Medische malheur, vrouwenzorg, vrienden en muziek
Bruyn beschrijft gedetailleerd hoe afhankelijk ‘ladies man’ Benton was van vrouwen. Van zijn hem vertroetelende moeder tot zijn vijf echtgenotes: Benton wilde en kon niet zonder hen. Zeker toen medische malheur en drank hem te gronde richtten.
Medische malheur
In januari 2006 valt Benton. Letterlijk en zeer ernstig. De kans dat hij ooit nog zelfstandig zal kunnen functioneren wordt alom miniem geacht. Het ongeluk blijkt een sleutelmoment in het woelige leven van Benton te zijn. Tegen alle verwachtingen in halen vrienden en vrouwen hem toch weer bij de mensen. De helende kracht van muziek blijkt bij zijn comeback, op de weg terug naar het leven, ook als muzikant, onverwacht groot te zijn.
Citaat: ‘Er was na die val in 2006 eigenlijk geen enkel uitzicht op herstel, beaamt Guus Laporte (vriend, medemuzikant en –later- bewindvoerder; FD) ‘Oscar zat daar in Driehuis (verzorgingstehuis; FD) zelfs enige tijd op de gesloten afdeling. Dat was de tijd dat Han (Van Dam, pianist; FD) en ik hem regelmatig begonnen op te zoeken. Omdat hij verder niemand had.’
Vrouwen
Ook de vrouwen (echtgenotes én exen) in het leven van Benton (‘Os’ of ‘Ossie’ voor intimi) spelen een cruciale rol bij het afleggen van de route terug naar het leven. Benton wíst dat hij een vrouw nodig had om het verzorgingshuis achter zich te kunnen laten. Citaat uit de biografie: ‘Zodra ik die gevonden heb, ben ik weg hier,’ zegt hij januari 2018 tegen verslaggever Jan Cuijpers van de Limburger. Ik heb mijn oog al op iemand laten vallen.’
Vrienden en muziek
Zeer terecht besteedt Peter Bruyn in zijn boek uitgebreid aandacht aan de cruciale rol van vrienden Guus en Johnny Laporte (buurjongens uit Haarlem en tientallen jaren muzikanten uit de scene rond Benton) en de helende kracht van muziek. Het verhaal over hoe met name Johnny Laporte met behulp van muziek in staat is geweest Benton uit het verpleeghuis los te weken, is zeer bijzonder en meeslepend. Bruyn beschrijft het in nuchtere en tegelijk warme bewoordingen. Net zo bijzonder zijn de niet eens overdreven verhalen over Bentons roem in het Oostblok. Benton en zijn band traden zelfs op in het paleis van de president van Tsjechië. De plannen voor een nieuwe tour, met de bijbehorende sterrenbehandeling, zijn helaas gedwarsboomd doordat Bentons lichaam op 8 november 2020 definitief op was.
De mensen die Bruyn aan het woord laat over het leven van de hoofdpersoon spreken vrijwel zonder uitzondering in sympathieke bewoordingen over Benton. Niemand, ook Bruyn niet, spreekt verwijtend over de eindeloze bandwisselingen en muzikale koerswijzigingen van de eigenzinnige Haarlemse bluesmuzikant. Ook diens levendige en gekleurde fantasie over zijn muziek en zijn leven wordt vrijwel onvoorwaardelijk geaccepteerd, dan wel vergoelijkt. “Zo was Oscar nou eenmaal.” Het boek is niet alleen een boeiende beschrijving van een bloemrijk muzikantenleven, maar geeft ook een boeiend inkijkje in de Haarlemse -en een deel van de Nederlandse- blues/muziekscene.
Website: Oscar Benton