De Kift – Hoogriet
Format: CD – Streaming – Download (Bandcamp), Vinyl (mogelijk in de nabije toekomst)
Label: Eigen Beheer
Release: 2020
Teksten: Fons Delemarre (FD) / Egon Snelders (ES)
Sommige Nederlandse woorden zijn al mooi van zichzelf. Neem nou ‘Hoogriet’. Dat woord klinkt als wuivend riet langs plas of rivier. Geen wonder dat De Kift, een van de meest poëtische Nederlandse muziekgroepen, dit woord gebruikt als titel voor haar nieuwe album. Zoals vrijwel altijd heeft zanger/gitarist/frontman Ferry Heijne inspiratie gezocht in gedichten en teksten uit verleden, heden en vele windstreken. Daarover later meer.
Eerst iets over het orkest De Kift, vervolgens schrijft Egon Snelders over de muziek op ‘Hoogriet’. Daarna volgt de bespreking van de –wederom- originele en bewerkelijke verpakking. Tot slot nog van alles & nog wat over De Kift.
De Kift
De Kift is al sinds jaar en dag een vaste waarde in de Nederlandse muziekwereld. Wikipedia zegt over De Kift: De Kift is een Nederlandse band met invloeden van punk, fanfare, rock en popmuziek, in 1988 opgericht door Ferry Heijne en Wim ter Weele. Volkskrant-journalist Bert Wagendorp omschreef de band als volgt: “De Kift is geboren in fanfare, gedoopt in punk en groot geworden in liefde voor muziek en poëzie. Vrolijke muziek is het, muziek vol weemoed. Muziek waarvan tranen in je ogen schieten of een grijns op je gezicht verschijnt”. Die beschrijving klopt, maar is te summier. Inderdaad, de muziek was ooit geworteld in de punk en ook het geluid van de dorpsfanfare klinkt door. Net zoals de muziek van het Willem Breuker Kollektief regelmatig dichtbij is. Maar het is vooral de ongebreidelde creativiteit, originaliteit en energie die zo kenmerkend is voor De Kift.
Op het eerste gezicht is bij De Kift chaos, maniakale gedrevenheid en wereldvreemdheid troef. Het gezelschap lijkt te bestaan uit een samenraapsel van eigenzinnige, muzikale veelkunners, die als ongerichte projectielen over het podium razen en struikelen. Ze bespelen een groot arsenaal aan instrumenten: van de grote tuba tot de kleine triangel en van de klassieke cello en viool tot de gierende metalgitaar. Soms zijn instrumenten zelf gemaakt, zoals een drumstel van lege conservenblikjes en een aan elkaar geplakte kartonnen doos. Maar: schijn bedriegt. De ogenschijnlijke ongerichtheid is goed doordacht en dat zorgt ervoor dat de muziek van De Kift staat als een huis en klinkt als een klok. Iedere keer blijkt dat er weinig aan het toeval wordt overgelaten. Begonnen als een gitaarband met een enkele blazer, is de rock ‘n’ roll gaandeweg gecombineerd met filmische, klassieke en opera-achtige invloeden en instrumenten. Meerstemmige zang manifesteert zich steeds meer in de muziek van De Kift. De laatste jaren hebben vrouwenstemmen daar ook een vaste plek in gekregen, zoals de heerlijke Vlaamse stemmen van Lot Vandekeybus en Roos Janssen. (FD)
Een Hooglied voor Hoogriet
Altijd een feest, een nieuw album van De Kift! En dat geldt zeker voor nummer 12: ‘Hoogriet’.
Met de documentaire ‘Water Wieg Me’ van Sanne Rovers was al een tipje van de sluier opgetild, maar nu is de muziek er in volle glorie. Kiftianen zullen veel herkennen, zoals de bijzondere mix van rock, punk en fanfare (en nog veel meer!), de mengeling van bombast en verstilling.
Op de een of andere manier komt de eigenzinnigheid van Ferry Heijne en de zijnen op dit album nog indringender over. Zeker als je de plaat in de bredere context plaatst van het huidige tijdsgewricht, met in je achterhoofd de beelden uit ‘Water wieg Me’.
En dat is wat ‘Hoogriet’ doet: als het water wiegen, aanzwellen, golven, beuken.
De muziek meandert van het typisch Kift-slagritme in Ik Ken, naar een zweem van Hauser Orkater, vermengd met de tune van de oude Mission Impossible in Fantoom, tot de brullende gitaren van Kolken en terug naar het verstilde Piano 1.
Het is niet alleen de muziek die er inhakt. Ook de teksten zijn weer trefzeker. Zoals gebruikelijk bij De Kift zijn de teksten opgebouwd uit fragmenten van allerlei dichters en schrijvers. Ik vind het fantastisch, zoals al die fragmenten uiteindelijk weer één geheel vormen. Alsof ze voor elkaar bestemd waren. Wie verzint het om teksten van François Villon, Boris Vian, Sylvia Plath, Cees Buddingh’ en Jan Arends aan elkaar te knopen? Nou, De Kift dus! Sommige nummers kennen maar één ‘tekstschrijver’. Ik kan het niet laten om Lievelingsboom te noemen, met een tekst van Armando, een andere favoriet van mij. Een tekst waar bomen en doden, twee kenmerkende Armando thema’s, samensmelten.
Bijzonder is ook Vla, van de Irakese dichter Rodaan Al Galidi. Hij sprak al over heimwee en vervreemding in ‘Water Wieg Me’. In Vla bindt hij dat prachtig samen in een gedicht over zijn mentale koelkast.
En dat allemaal gegoten in echte Kift composities. Dat geldt zelfs voor de nummers die door of met anderen zijn gecomponeerd. Zoals het klotsende arrangement van Regen, waar vrienden en gastmuzikanten Rocco Osterman en Wout Kemkens van Donnerwetter aan mee hebben geschreven. Maar ook het al genoemde Kolken (ook van de hand van Heijne, Osterman en Kemkens) kenmerkt zich door de opzwellende weemoed met huilende instrumenten en dissonerende achtergrondstemmen.
Titelnummer Hoogriet is misschien wel mijn favoriet. Daar komt, met het zo eigen slagwerk van Wim ter Weele en de lijzige stem van Ferry Heijne, het Kiftiaans zweven tussen melancholie, hoop en uitbundigheid het meest indringend tot uiting.
Er is zoveel te vertellen over Hoogriet. Maar volgens mij zit er maar één ding op voor iedereen: luisteren!! En hopelijk binnen afzienbare tijd er live van genieten. Want een optreden van De Kift geeft nog een extra dimensie aan de muziek. De livestream presentatie van ‘Hoogriet’ vanuit Paradiso was prachtig, maar ik kan niet wachten om de dampende energie in de zaal te voelen. (ES)
Vormgeving en verpakking
Wim ter Weele is drummer, een van de stemmen én vormgever van De Kift. Hij zorgt ervoor dat geen van de albums van De Kift in een keurige jewel case leverbaar is. Dat leidt natuurlijk tot opbergproblemen in winkels en cd-kasten, maar het resulteert wél in een bonte verzameling kunstwerkjes. Van het sigarendoosje van ‘Krankenhaus’ (1995), via het boek van ‘Gaaphonger’ (1996) tot de fotolijst van ‘Vlaskoorts’ (1999). En van het tot envelop –met een postzegel van 7 cent erop- gevouwen pakpapier van de cd ‘7’ (2006), via echte, op maat gesneden kookboeken van ‘Hoofdkaas’ (2008) tot het schoolschrift van ‘Kees de Jongen’ (2012).
Voor ‘Hoogriet’ hebben de muzikanten van De Kift De Kift en hun knip-,plak- en insteekcrew zich gestort op een berg ordners. Deze tamelijk ouderwetse opbergmappen worden op maat gesneden (15,5 x 19,2 cm) en gevuld met tientallen pagina’s tekst en afbeeldingen, vaak uitklapbaar. Natuurlijk begint de ordner met de opsomming van de titels van de nummers, de bezetting op ‘Hoogriet’ en de credits.
Daarna zijn de teksten, altijd voorzien van grafisch werk van Wim ter Weele, keurig geadministreerd in de ordner. De fysieke cd zit natuurlijk ook in de klapper. Het laatste deel van de inhoud van de ordner bestaat uit een overzicht van het assortiment van het Kiftwinkeltje en is eveneens een lust voor het oog.
Zo blijft ook deze 2-rings cd-ordner de enige cd verpakking in zijn soort. Is zoiets handig voor tussen je andere cd’s? Zeker niet. Des te meer is het een lees- en doorbladerwaardig kleinood! En, zoals De Kift zelf zegt: ‘Ook te gebruiken voor eigen inspiratieadministratie’.
Zie https://www.facebook.com/watch/?v=579258362796714 voor de uitleg door de vormgever zelf.
Tot slot
Is ‘Hoogriet’ een geschikt instapmodel voor mensen die de muziek van De Kift niet kennen? Ik betwijfel het, want het overzichtsalbum ‘Koper’ uit 2001, uitgebracht ter gelegenheid van het 12,5-jarig jubileum, kan beschouwd worden als een ‘Best Of’ van de periode 1989–2001.
Maar na 2001 is er nog veel moois toegevoegd aan het oeuvre van De Kift. ‘Hoogriet’ is de meest recente neerslag van wat De Kift kan en wil zijn. Het is in alle opzichten een p-r-a-c-h-t-i-g album geworden, dat ik mezelf met plezier cadeau heb gedaan. (FD)
Van alles & nog wat over De Kift:
De bezetting van De Kift wisselt per album, show en project. Op ‘Hoogriet’ spelen mee:
Frank van den Bos: (geprepareerde) piano, accordeon, samples, zang, harmonium
Ferry Heijne: zang, trompet, trombone
Marco Heijne: percussie, steeldrum, zang
Pim Heijne: gitaar, hakkebord, ukelele, bas
Mathijs Houwink: bas, contrabas, zang
Roos Janssens: baritonsax, altsax, ukelele, zang
Eilidh Martin: cello
Saskia Meijs: altviool, zang
Lot Vandekeybus: zang
Patrick Votrian: bastuba, bastrompet, zang
Wim ter Weele: drums, zang
Gastmuzikanten:
Yann Servoz: toetsen (Baragouine)
Marc Kopen: drums (Donauboot)
Onno Kortland: bas (Donauboot)
Andé Pet: bastrombone (Donauboot)
Wout Kemkens: gitaar (Fantoom, Regen, Kolken)
Rocco Ostermann: gitaar (Fantoom, Regen, Kolken)
Discografie:
Hoogriet (2020)
Bal (2017)
Bidonville (2014)
Proost Trouwe Vrienden (2013) – archiefalbum t.g.v. 25-jarig jubileum
Kees de Jongen (2012) – soundtrack
Brik (2011) – cd
Krankenhaus (2009) – lp uitgebracht in de VS
Yverzucht (2009) – lp uitgebracht in de VS
Vinylsingleproject (2008) – vinylsinglebox
Hoofdkaas (2008) – cd
7 (2007) – cd Franstalig
7 (2006) – cd
De Kift (2006) – compilatie-cd uitgebracht in VS
De Kift (2005) – compilatie-cd uitgebracht in Frankrijk
Vier Voor Vier (2003) – cd opera, gebaseerd op Elisabeth Bam van Daniil Charms
Zink (2002), bootleg van een optreden in LVC (Leiden), oplage 20 stuks
Koper (2001) – cd jubileum 12,5 jaar De Kift
Vlaskoorts (1999) – cd
Gaaphonger (1996) – cd
Krankenhaus (1995) – cd Duitstalig
Krankenhaus (1993) – cd
IJverzucht (1989) – lp
De Kift/ De Dag (1988) – vinyl single
Films:
Water wieg me (2019) – documentaire van Sanne Rovers.
Trailer: https://www.facebook.com/dekift/videos/262606548184332/
Kees de Jongen (2012) – theaterregistratie
De Huisman (2011) – filmmuziek
Duivel op Terschelling (2011) – dvd
Vier voor Vier (2005) – registratie opera op dvd
Het Zwijgen (2005) – filmmuziek
De Arm Van Jezus (2003) – film
De IJzeren Hond (2000) – film
Eddie Brains (1992) – film
Karol ende Elegast (1990) – film
Website: De Kift