Recensie: David Bowie - Conversation Piece (box set)

David Bowie – Conversation Piece (box set)
Format: 5CD – Digital / Label: Rhino / Parlophone
Release: 2019

‘Conversation Piece’ is een boxset van David Bowie, uitgebracht in november 2019 door Parlophone. Het bevat vijf CD’s met opnames gemaakt tussen 1968 en 1969, inclusief thuisdemo’s, BBC-sessies, en twee verschillende mixen van het album ‘Space Oddity’, ook wel bekend als ‘David Bowie’, uit 1969. Eén van de mixen werd speciaal door Tony Visconti geproduceerd voor deze boxset. Visconti is Bowie’s oude producer. Over de Space Oddity albummix van 2019 zegt hij: “Het was zo leuk om verborgen juweeltjes van muzikaliteit te vinden met meer tijd om de tweede keer te mixen, een gitaar twiddle hier, een trombone-explosie daar, Marc Bolan’s stem in een groepskoor en meer detail in het algemeen dat we al die jaren geleden over het hoofd hebben gezien toen het label ons maximaal een week de tijd gaf om dit album te mixen. En in de details vind je de tweeëntwintig jarige David Bowie, die de wereld snel zou veroveren.”

Het honderdtwintig pagina’s tellende hardcover boek die bij deze boxset hoort bevat exclusieve memorabilia uit de persoonlijke collectie van de voormalige manager van David, de op 25 februari 2019 overleden Kenneth (Ken) Pitt en uit het David Bowie Archive®. Tevens bevat het foto’s van Ray Stevenson, Vernon Dewhurst, David Bebbington, Ken Pitt, Alec Byrne, Tony Visconti en Jojanneke Claasen.

Parlophone, die eerder al verschillende boxset’s uitbracht van Bowie, is dit keer gedoken in het ‘David Bowie / Space Oddity’ album van 1969 en specifiek de weg naar dit album in 1968, een jaar waarin David helemaal geen singles uitbracht. Hij wist het toen waarschijnlijk nog niet, maar Bowie legde de basis voor een carrière die zo succesvol was dat het nog dertig jaar zou duren voordat hij nog een volledig kalenderjaar commercieel inactief bleef en geen singles uitbracht. Dat gebeurde in 1998.

Het eerste album van de verzamelbox, ‘Home Demos’, staat, zoals de naam al zegt, vol met demo’s die door David thuis zijn opgenomen. Zo hoor je onder andere het nooit eerder uitgebrachte rauwe April’s Tooth Of Gold. Het liedje When I’m Five krijgt maar liefst op de eerste drie cd’s uit deze box een plekje. London Bye, Ta-Ta, waarvan David een demo en twee studio versies (in 1968 en 1970) opnam en het live speelde tijdens de Radio One Top Gear sessies, was nooit bestemd om uitgegeven te worden. Pas twee decennia later verscheen de demo-versie op de ‘Sound + Vision’ boxset en nu wederom op deze boxset.

Van Angel, Angel, Grubby Face staan er twee home demo’s op en van één van de bekendste Bowie nummers, Space Oddity, zelfs vier. De ontwikkeling van de song tot de versie die we vandaag de dag kennen, is uitermate fascinerend. Lover To The Dawn is een vroege versie van Cygnet Committee. Het vrolijke Ching-a-Ling had zo van Paul McCartney kunnen zijn. Sowieso doen sommige liedjes wel denken aan The Beatles, niet zo gek omdat de groep precies in dat tijdperk heel groot was en de invloed van die specifieke sound evenzo. An Occasional Dream is ten opzichte van de versie op ‘David Bowie/Space Oddity’ maar weinig veranderd en was dus min of meer al klaar. De tweede stem die je hier hoort, overigens op het merendeel van de demo’s, is die van John ‘Hutch’ Hutchinson. David en zijn stem passen perfect bij elkaar, dat hoor je bijvoorbeeld ook terug op het schitterende Simon & Garfunkel achtige Life Is A Circus.

Hutch is tegenwoordig een semi-gepensioneerde en weinig bekende jazzgitarist, maar hij heeft wel gedurende zeven jaar (tussen 1966 en 1973) in drie belangrijke David Bowie-bands gespeeld. Hij maakt nog steeds creatief muziek op het platteland van East Yorkshire en het gebied York en Scarborough.

Het interessante van deze ‘Home Demos’ is vooral dat je de evolutie van de nummers zoals ze uiteindelijk op ‘Space Oddity’ verschenen, erg goed kunt volgen. De kwaliteit van de opnames laat uiteraard wel wat te wensen over, want het is vaak lawaaierig en hard en je hoort ieder kraakje en iedere ruis. Maar over het algemeen schijnen de kwaliteit en David’s sterke songwriter capaciteiten toch al behoorlijk door.

De tweede schijf in de box, de ‘Mercury Demos’ bevat tien nummers van de dure vinyl boxset. Deze omvatten meer ontwikkelde versies van de thuisdemo’s en een (destijds) nieuw nummer Janine, dat zou eindigen op het album ‘Space Oddity’. Tegen het einde van de song pakt David een stukje Hey Jude mee van The Beatles en vervangt dat stukje tekst door Janine. Grappig om te horen.
Wat deze Mercury demo’s zo boeiend maakt is dat David en John ‘Hutch’ Hutchinson de songs opnemen voor het hoofd van Mercury Records A&R, Bob Reno. David spreekt hem rechtstreeks aan als ‘Bob’ en vertelt hem over de liedjes en de details zoals het hoe, wat, waar en waarom van de nummers. Ook hoor je de schoonheidsfoutjes die Hutch en David maken (en meteen weer verbeteren en zich ervoor verontschuldigen) en hun onderlinge gebabbel. De kwaliteit van deze opnamen zijn verbazend goed. Vele malen beter dan de ‘Home Demos’. Dit komt doordat Bowie de opnames maakte met een geleende Revox-bandrecorder.
De liedjes bevatten stuk voor stuk indrukwekkende arrangementen en composities, wat heel knap is aangezien de nummers live worden gespeeld door het duo. Je hoorde toen al hoe weldoordacht en sterk alles in elkaar zat.

De derde CD, ‘Conversation Piece’, is een beetje een allegaartje. Het bevat een aantal door Tony Visconti geproduceerde studio-opnames uit het Decca-tijdperk, nummers van de Top Gear en BBC Radio sessies, een alternatieve versie van Space Oddity en verschillende enkele bewerkingen en monomixen. Ook het liedje Conversation Piece, wat oorspronkelijk bedoeld was voor de plaat, maar eindigde als B-kant van single ‘The Prettiest Star’ uit 1970, staat hier op. (Visconti herstelt het nummer in zijn 2019-mix van ‘David Bowie / Space Oddity’ op het vijfde en laatste album uit deze boxset).
Wederom is ook deze schijf een waardige toevoeging aan deze bijzondere verzamelbox.

De laatste twee CD’s bieden het ‘David Bowie / Space Oddity’ -album in originele 1969 stereomix (maar wel een geremasterde versie uit 2009) en Tony Visconti’s 2019 mix variaties. Beide komen met extra’s, die in het geval van de eerste schijf drie niet eerder uitgebrachte vroege mixen van Letter To Hermione, Janine en An Occasional Dream bevatten. Het originele album bevat overigens Don’t Sit Down na Unwashed And Somewhat Slightly Dazed. De stereo-remix van Tony Visconti niet, maar zoals gezegd bevat het wel het nummer Conversation Piece tussen Wild Eyed Boy From Freecloud en God Knows I’m Good.

Het verschil tussen de originele stereomix van 1969 en de nieuwe mix uit 2019 van Tony Visconti is aanzienlijk en begint al bij opener Space Oddity. Waar de akoestische gitaar op de oorspronkelijke versie ver weg klinkt en steeds dichterbij komt, is deze op de vernieuwde versie al meteen zeer duidelijk te horen, dit geldt eveneens voor de elektrische gitaar en drums. Op de oude mix hoor je de percussie en drums aan de linkerkant en David’s vocalen veelal aan de rechterkant. Nu is er veel meer evenwicht aangebracht en hoor je bijna alles op beide oren. Unwashed And Somewhat Slightly Dazed heeft naast veel heldere vocalen ook een opener gitaarsound en versterkte ritmesectie. Het klinkt allemaal een stuk minder bedompt en komt veel beter binnen. Letter To Hermione heeft ook een opener karakter en je hoort alle vernuftige akoestische gitaarfoefjes veel beter. Ook op Cygnet Committee komen alle details veel beter tot hun recht; van de bas- en drumpartijen tot de akoestische en elektrische gitaar en van de strijkers tot de zang. Voor Janine geldt precies hetzelfde. Tevens klinkt het nu niet meer alsof Bowie helemaal aan de andere kant van de studio staat in de ene hoek en zijn band in de andere. In deze mix zijn ze letterlijk nader tot elkaar gekomen. Klein detail: op de originele versie hoor je David ergens op de achtergrond wat mompelen, dat heeft Visconti op de nieuwe mix jammer genoeg achterwege gelaten. Het lief kabbelende An Occasional Dream en het melancholische Wild Eyed Boy From Freecloud komen in Tony’s vernieuwde mix veel beter tot hun recht, je hoort werkelijk alles.
Het intro van de titeltrack van deze box, Conversation Piece, is als B-kantje van The Prettiest Star zo vals als wat en de instrumenten klinken ver weg en overvloeien elkaar bijna. In de nieuwe mix is dit allemaal rechtgetrokken en komen zowel alle instrumenten als Bowie’s stem erg mooi uit. Hiermee zet Visconti het nummer echt in de spotlight en is het niet langer een ondergeschoven kindje. Het is werkelijk een prachtige song. God Knows I’m Good krijgt in Tony’s bewerking het intro waarop je David hoort aftellen terug en is in deze mix vele malen helderder en opener. Dit laatste geldt ook voor Memory Of A Free Festival, bovendien is de ruis en distortion van de elektrische gitaar die je ongeveer halverwege op de originele stereomix hoort, wanneer het achtergrondkoor zich bij David voegt, verdwenen. De single-versie van Wild Eyed Boy From Freecloud is veel duidelijker en de details zijn nu echt goed hoorbaar. Afsluiter Ragazzo Solo, Ragazza Sola, (Eenzame Jongen, Eenzaam Meisje), de Italiaanse versie van Space Oddity (overigens geschreven door componist Mongol en niet letterlijk vertaald), komt nu ook veel beter tot z’n recht.

Over het algemeen geldt dat de 2019 mix van Bowie’s oud-producer Tony Visconti veel duidelijker, mooier, gelikter en opener is. Bovendien is het veel directer, meer ‘in your face’ en wijdser. Het klinkt allemaal niet meer zo ver weg en bedompt en daardoor komt het echt binnen. Hij heeft veel meer ruimte gecreëerd en alles is perfect uitgelijnd en in balans. Hierdoor is ‘Space Oddity’ in deze versie niet alleen gelaagder maar klinkt ook veel dynamischer omdat je de details nu echt goed hoort. Ander bijkomend voordeel hiervan is dat je de verschillende muziekstijlen die toentertijd van invloed waren op David, veel helderder in beeld krijgt.

Zelden ben ik enthousiast over een nieuwe (re)mix van een plaat die nog is opgenomen in het analoge tijdperk, want ik vind de oude originele mixes vaak veel mooier en passender, maar omdat Tony Visconti ten tijde van dit album ook al David’s producer en engineer was en hij dus dondersgoed weet wat hij doet, welke details hij meer naar voren moet laten komen en ook langer dan de oorspronkelijke week de tijd kreeg om deze cd opnieuw te mixen, moet ik toch eerlijk toegeven dat de 2019 mix vele malen beter, zo niet perfect is. Hij doet de originele plaat en David Bowie zo ongelooflijk veel eer aan en heeft dit album tot een nog mooier juweeltje gemaakt dan het al was.

Al met al is ‘Conversation Piece’ een bijzonder interessante en mooie toevoeging aan de Bowie collectie, niet alleen vanwege Tony’s prachtige nieuwe mix van ‘Space Oddity’, maar meer nog vanwege de vele demo’s die een kijkje geven in de ontwikkeling van de songs vanaf begin 1968 tot de release van het album in 1969.

Tracklist:
CD 1 – Home Demos
01. April’s Tooth Of Gold
02. Reverend Raymond Brown (Attends The Garden Fête On Thatchwick Green)
03. When I’m Five
04. Mother Grey
05. In The Heat of the Morning
06. Goodbye 3d (Threepenny) Joe
07. Love All Around
08. London Bye, Ta-Ta
09. Angel Angel Grubby Face (Version 1)
10. Angel Angel Grubby Face (Version 2)
11. Animal Farm
12. Space Oddity (Solo Demo Fragment)
13. Space Oddity (Version 1)
14. Space Oddity (Version 2)
15. Space Oddity (Version 3)
16. Lover To The Dawn
17. Ching-a-Ling
18. An Occasional Dream
19. Let Me Sleep Beside You
20. Life Is A Circus
21. Conversation Piece
22. Jerusalem
23. Hole In The Ground

CD 2 – The ‘Mercury’ Demos with John ‘Hutch’ Hutchinson
01. Space Oddity
02. Janine
03. An Occasional Dream
04. Conversation Piece
05. Ching-a-Ling
06. I’m Not Quite (aka Letter To Hermione)
07. Lover To The Dawn
08. Love Song
09. When I’m Five
10. Life Is A Circus

CD 3 – Conversation Piece (mono)
01. In The Heat Of The Morning (Decca Mono Version)
02. London Bye, Ta-Ta (Decca Alternative Version)
03. In The Heat Of The Morning (BBC Top Gear Radio Version, 13th May 1968)
04. London Bye, Ta-Ta (BBC Top Gear Radio Version, 13th May 1968)
05. Karma Man (BBC Top Gear Radio Version, 13th May 1968)
06. When I’m Five (BBC Top Gear Radio Version, 13th May 1968)
07. Silly Boy Blue (BBC Top Gear Radio Version, 13th May 1968)
08. Ching-a-Ling (BBC Top Gear Radio Version, 13th May 1968)
09. Space Oddity (Morgan Studios Version) (BBC Top Gear Radio Version, 13th May 1968)
10. Space Oddity (U.K. Single Edit) (BBC Top Gear Radio Version, 13th May 1968)
11. Wild Eyed Boy From Freecloud (Single B-Side – Mono Mix] [BBC Top Gear Radio Version, 13th May 1968)
12. Janine (Mono Mix) (BBC Top Gear Radio Version, 13th May 1968)
13. Conversation Piece (BBC Top Gear Radio Version, 13th May 1968)
14. Let Me Sleep Beside You (BBC Dave Lee Travis Show Version, 20th October 1969)
15. Unwashed And Somewhat Slightly Dazed (BBC Dave Lee Travis Show Version, 20th October 1969)
16. Janine (BBC Dave Lee Travis Show Version, 20th October 1969)

CD 4 – Space Oddity (1969 stereo mixes) (2009 remaster)
01. Space Oddity
02. Unwashed And Somewhat Slightly Dazed (inc. Don’t Sit Down)
03. Letter To Hermione
04. Cygnet Committee
05. Janine
06. An Occasional Dream
07. Wild Eyed Boy From Freecloud
08. God Knows I’m Good
09. Memory Of A Free Festival
10. Wild Eyed Boy From Freecloud (Single B-Side Stereo Mix)
11. Letter to Hermione (Early Mix)
12. Janine (Early Mix)
13. An Occasional Dream (Early Mix)
14. Ragazzo Solo, Ragazza Sola (Full Length Version)

CD 5 – Space Oddity (Tony Visconti 2019 Mix) (all previously unreleased)
01. Space Oddity
02. Unwashed And Somewhat Slightly Dazed
03. Letter To Hermione
04. Cygnet Committee
05. Janine
06. An Occasional Dream
07. Wild Eyed Boy From Freecloud
08. Conversation Piece
09. God Knows I’m Good
10. Memory of a Free Festival
11. Wild Eyed Boy From Freecloud (Single Version)
12. Ragazzo Solo, Ragazza Sola

Website: David Bowie