Leo Blokhuis – Berlijn – Muzikale Revolutie
Format: Boek / Uitgeverij: Bezige Bij / ISBN: 9789403118413
Release: 2020
Tekst: Paul Op den Kamp
De twintigste eeuw was voor stad Berlijn op zijn zachts gezegd turbulent. Aan het begin van die honderd jaar was het nog de hoofdstad van het Duits Keizerrijk. Uit de as en ellende van de eerste wereldoorlog kwam de Weimar-Republiek. Al snel gevolgd door de duisternis van de nazi’s en wereldoorlog twee. Wat weer werd opgevolgd door de splitsing van de stad. Om uiteindelijk bijna het einde van de eeuw weer samen te komen als hoofdstad van het herenigde Duitsland.
Het nieuwe boek van Leo Blokhuis belicht de muzikale opbrengst die de stad Berlijn op haar inwoners had. Na eerdere boeken waarin ‘Don’ Leo met name genres beschreef richt hij zich nu op hoe geschiedenis van Berlijn met al haar gebeurtenissen zijn weerslag had op kunstenaars. Of het nu gaat om het interbellum of de periode waarin de Berlijnse Muur de grens was tussen het vrije westen en de onderdrukking in het Warschau Pact en de Sovjet Unie was.
Tijdens het lezen is het alsof de goede man naast je op de bank zit, terwijl hij enthousiast een verhaal vertelt dat steeds meer een college van epische proporties wordt. Waarbij je als toehoorder niet verzuipt in de verschillende bekende of onbekende namen van componisten en zangers.
Soepel en helder springt hij van naam tot naam. Iedere nieuwe persoon kort geïntroduceerd middels een tekening. Een ware ontdekking in deze parade van personen is Paul Hindemith. Hij componeerde in de jaren dertig al met een oer vorm van de synthesizer. Het verbluffende ‘Concertino fur Trautonium und Streichorchester’ een anno 2020 wonderschone mix van elektronica en klassieke muziek.
Ook staat Blokhuis uitgebreid stil bij de politieke chaos die Duitsland kenmerken in de jaren twintig en dertig. De eerste stappen van de filmindustrie komen aan bod. Net als de grote schok die Bauhaus was voor de kunst. In die eerste hoofdstukken komt al het besef dat een boekje van 227 bladzijdes veel te kort is om recht te doen aan de complexiteit van kunst en geschiedenis.
Om recht te doen aan alle facetten van dat rumoerige verleden heb je eerder tien boeken van 277 bladzijdes nodig. Iets dat met name in de tweede helft van het boek pijnlijk duidelijk wordt. Op licht snelheid wordt het verhaal plots samengevat.
De oprichting van de Bondsrepubliek en de DDR worden in een zin benoemd. De jaren vijftig en zestig vliegen voorbij. Om dan aan te komen bij Kraftwerk, Nina Hagen en David Bowie. Het boek wordt afgrond met Nick Cave en U2 die ook woonden en werken in de inmiddels niet meer gedeelde stad.
Waarom plots die versnelling, alleen de auteur zal het weten! Terwijl het boek zo veelbelovend begint! Als het gaat over de jaren waarin de Muur het stadsbeeld domineerde verwacht je ook evenveel aandacht voor andere vormen van kunst zoals hij het in eerdere hoofdstukken wel beschrijft. Waarom wel veel aandacht voor Brian Eno maar niet voor Rainer Werner Fassbinder! Nee de regisseur kwam niet uit Berlijn maar was wel een culture gigant in de geschiedenis van West-Duitsland.
Ook ontstaat er tijdens het lezen irritatie over de manier waarop Blokhuis hoofdstukken en zinnen eindigt met losse eindjes die haast als feit worden gepresenteerd.
Hij benoemt dat Sting een stuk van Bertold Brecht bewerkt tot een lied voor het album ‘Nothing But The Sun’. In een bijzin noemt onze poppaus de plaat het beste werk van Sting! Heeft het iets te maken met het onderwerp van dit boek? Werd de plaat in de Hansa Studios in West-Berlijn opgenomen? Op beide vragen is het antwoord driewerf nee.
Wat moet de argeloze lezer met deze info! Verbazing ook als hij ‘Heroes’ en ‘Waiting For The Man’ van The Velvet Underground met elkaar vergelijkt.
Beide nummers kennen een rafelige verloop maar je kunt het epische verdriet van Bowie toch niet recht naast de junkie haast van Lou Reed plaatsen.
https://youtu.be/EwdH09vJwwU
Een andere claim die toch bijna fake news kan worden genoemd is de claim dat Iggy Pop achtergrondzanger is tijdens Bowie zijn tournee van 1976. Blokhuis schrijft het maar toont geen bewijs. Luister naar onderstaande opnames en zoek Iggy mee!
Nu pretendeert dit boek geen alomvattende of wetenschappelijke studie te zijn maar een factor die van grote invloed was op alles wat uit Duitsland kwam op muzikaal gebied komt überhaupt niet aan bod.
In meerdere hoofdstukken komt de bewondering die Leo als muziekfan heeft voor Krautrock bands als Kraftwerk, Amon Duul en Faust. Deze bands bewogen zich muzikaal gezien in kosmische kringen en bleven weg van Angelsaksische invloeden.
Maar de voornaamste reden waarom die muzikanten nu dure synthesizers konden kopen wordt niet genoemd, namelijk het ‘Wirtshafst Wunder’ of te wel het miraculeuze herstel van de Duitse Economie.
Juist doordat men geld had kon men muzikaal ook andere gebieden bereiken. Aan het begin van hoofdstuk 9 wordt Udo Jurgens bestempeld als het normaal van Duitstalige muziek en Kraftwerk als het totale andere uiterste. Eigenlijk niet als je het vanuit economische hoek bekijkt. Men gingen op vakantie naar warme oorden zoals Griekenland waarover Udo Jurgens zong terwijl andere kochten instrumentarium om liedjes te zingen over de autosnelweg en robots. Er was gewoon geld beschikbaar om andere of verschillende keuzes te maken! Jammer dat deze misschien wel voornaamst reden niet wordt genoemd.
Conclusie, op vederlichte toon wijst Leo Blokhuis de nieuwe muziekfan een weg door een indrukwekkend muzikaal landschap. Voor de liefhebber die al meer kilometers heeft gemaakt is dit een boekje om te vermijden. Je leert (behoudens de eerste hoofdstukken) niets nieuws, hoogstens levert het enkel ergernis op. Een boek dat je met kerst krijgt om vervolgens in een middag uit te lezen en nooit meer naar om te kijken. Als deze website met een classificatie middels sterren zou werken dan was het eindoordeel: Drie stuks.
